Χαρακτηριστικά της μικροαφήγησης
Τα παιδιά εντοπίζουν χαρακτηριστικά της μικροαφήγησης σε κείμενα που διδάχθηκαν.
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Το αβοήθητο παιδί
Bruno Amadio
Ο κ. Κ. μιλούσε για την κακή συνήθεια των ανθρώπων να καταπίνουν σιωπηρά την αδικία που τους κάνουν κι αφηγήθηκε τούτη την ιστορία:
Κάποιος περαστικός είδε ένα παιδί να κλαίει και το ρώτησε τι το βασάνιζε. Να, είχα δυο γρόσια για να πάω στον κινηματογράφο μα ήρθε ένα αγόρι κι άρπαξε το ένα απ' το χέρι μου, αποκρίθηκε το παιδί κι έδειξε ένα άλλο αγόρι που στεκόταν λίγο πιο πέρα. Καλά, και δε φώναξες βοήθεια; ρώτησε ο άνθρωπος. Πώς, φώναξα, είπε το παιδί κι άρχισε τώρα να κλαίει λίγο πιο δυνατά. Και δε σ' άκουσε κανένας; ξαναρώτησε τώρα ο άνθρωπος και χάιδεψε στοργικά το παιδί. Όχι, αποκρίθηκε εκείνο κλαίγοντας μ' αναφιλητά. Δεν μπορείς να φωνάξεις πιο δυνατά; ρώτησε ο άνθρωπος. Όχι, αποκρίθηκε το παιδί που βλέποντας τον άνθρωπο να χαμογελάει είχε αρχίσει πάλι να ελπίζει. Τότε δώσε μου και τ' άλλο, είπε ο άνθρωπος· πήρε και το τελευταίο γρόσι από το χέρι του παιδιού και συνέχισε ξένοιαστος το δρόμο του.
(Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ιστορίες του κ. Κόυνερ, μτφρ. Πέτρος Μάρκαρης, εκδ. Θεμέλιο, 2008)
Απόστολος Γεωργιόπουλος, Β1
Συντομία – απλός λόγος: Έχουμε ένα σύντομο διήγημα που η έκτασή του είναι μία παράγραφος. Αποτελείται κυρίως από τον διάλογο ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της ιστορίας. Το λεξιλόγιο είναι απλό, καθημερινό.
Απρόσωποι και επίπεδοι ήρωες χωρίς συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Στο κείμενο δεν περιγράφονται με σαφήνεια τα χαρακτηριστικά των ηρώων της ιστορίας: «Ο κ.Κ.», «κάποιος περαστικός… » «ένα παιδί…» «ένα άλλο αγόρι…». Μόνο από τα συμφραζόμενα της αφήγησης μπορούμε να συμπεράνουμε κάποια στοιχεία του χαρακτήρα τους: «είπε το παιδί κι άρχισε τώρα να κλαίει λίγο πιο δυνατά» , «ξαναρώτησε τώρα ο άνθρωπος και χάιδεψε στοργικά το παιδί».
Εστίαση σε συγκεκριμένο περιστατικό/ αντικείμενο με συμβολικές διαστάσεις: Το διήγημα αυτό εστιάζει στην κλοπή ενός γροσιού από τον πρωταγωνιστή της ιστορίας. Το παιδί δεν φώναξε πολύ δυνατά για να ζητήσει βοήθεια και απλώς αποδέχτηκε σιωπηρά την αδικία. Αυτό όμως είχε ως αποτέλεσμα στο τέλος να χάσει και το ένα γρόσι που του είχε απομείνει από έναν περαστικό. Η απώλεια και του τελευταίου νομίσματος συμβολίζει τις συνέπειες που μπορεί να έχει το να μη διεκδικούμε με όλη τη δύναμή μας αυτά που δικαιούμαστε. Συμβολίζει, επίσης, το πόσο αδίστακτοι κι αναίσθητοι μπορεί να είναι κάποιοι άνθρωποι μπροστά στη δυστυχία των άλλων.
Αιφνιδιαστικό κλείσιμο: Στο τέλος το κείμενο αιφνιδιάζει τον αναγνώστη με την κίνηση του περαστικού άνδρα να ζητήσει και να πάρει από το χέρι του παιδιού το τελευταίο γρόσι. Διαβάζοντας τον διάλογο αισθανόμαστε ότι ο περαστικός αρχικά συμπονά το παιδί που είναι πολύ λυπημένο για την απώλεια των χρημάτων του. Δείχνει ενδιαφέρον γι' αυτό και φαίνεται ότι θέλει να το βοηθήσει. Του κουβεντιάζει, το χαϊδεύει στοργικά και του χαμογελάει. Κατόπιν, του υποδεικνύει πως θα έπρεπε να είχε αντιδράσει έντονα γι' αυτό που του είχε συμβεί, αφού του λέει: «δε φώναξες για βοήθεια; (…) Δεν μπορείς να φωνάξεις πιο δυνατά;» . Το να πάρει στο τέλος από το χέρι του παιδιού το τελευταίο γρόσι ήταν το τελευταίο πράγμα που περιμέναμε να συμβεί.
Πρόκληση για συμμετοχή / συμπλήρωση των κενών του κειμένου από τον αναγνώστη:Το αιφνιδιαστικό τέλος της ιστορίας, όπου ο περαστικός παίρνει από το παιδί το τελευταίο γρόσι που του είχε απομείνει και συνεχίζει τον δρόμο του ξέγνοιαστος, βάζει τον αναγνώστη στη διαδικασία να προβληματιστεί και να αναζητήσει τα διδάγματα που έχει να δώσει αυτό το διήγημα.
Ε.Χ. Γονατάς
Ο σκαντζόχερος
Ινδική Mandala
Πάνω στο λόφο, ένας
σκαντζόχερος μπαίνει και βγαίνει σε μια τεράστια άδεια γλάστρα. Είναι πολύ
μεγάλη για το σώμα του η τετράγωνη γλάστρα, όμως αυτός επιμένει πως κάποτε θα
καταφέρει να τη γεμίσει χωρίς τη βοήθεια κανενός.
«Με τα χρόνια μεγαλώνω, μεγαλώνω και κάθε φορά τη γεμίζω και λίγο περισσότερο», σκέφτεται· τότε θα ξεκουραστώ, σαν έρθει η μέρα που θα βουλώσω με το κορμί μου κάθε της γωνιά».
Κι εξακολουθεί να μπαινοβγαίνει στη γλάστρα.
Ποτέ δεν παίρνει είδηση απ' ό,τι γίνεται γύρω του. Όχι πως είναι αδιάφορος. Είναι μονάχα αφοσιωμένος στο σκοπό του. Έπειτα είναι και κωφάλαλος.
Κάποτε όμως, με τα χρόνια, θα τη γεμίσει τη γλάστρα του, ακόμα κι αν χρειαστεί ν' αλλάξει σχήμα και να γίνει τετράγωνος.
(Η κρύπτη, 1979)
Αναστασία Γαλάνη, Β1
Το κείμενο «Ο σκαντζόχερος» έχει πολλά χαρακτηριστικά μιας μικροαφήγησης. Αρχικά, είναι πολύ σύντομο και χρησιμοποιεί απλό λόγο για να το καταλαβαίνουν όλοι. Έχει μια συμβολική διάσταση και περνάει ένα μήνυμα το οποίο είναι ότι στην πραγματικότητα για να πετύχουμε το σκοπό μας μπορούμε ακόμα και να αλλάξουμε είτε σχήμα είτε τον χαρακτήρα μας. Επίσης, αυτό το κείμενο μας καλεί να συμπληρώσουμε τα κενά που έχει στην αφήγηση, όπως για παράδειγμα γιατί θα αλλάξει σχήμα o σκαντζόχερος απλώς για να γεμίσει μια γλάστρα. Επιπρόσθετα, εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο γεγονός το οποίο είναι ο τρόπος με τον οποίο ο σκαντζόχοιρος προσπαθεί γεμίσει την γλάστρα. Κάτι ακόμα σημαντικό είναι ότι έχει αιφνιδιαστικό τέλος καθώς δεν περιμέναμε το σχήμα του σκαντζόχοιρου να γίνει τετράγωνο απλώς για να γεμίσει την γλάστρα. Επιπλέον, οι ήρωες (που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο σκαντζόχοιρος) φαίνονται απρόσωποι και επίπεδοι, δηλαδή δεν μας δίνεται κανένα χαρακτηριστικό για αυτούς και το σκηνικό είναι ασαφές ώστε οι αναγνώστες να επικεντρωθούν στο περιστατικό και όχι στις λεπτομέρειες όπως το εξωτερικό περιβάλλον.
Νικήτας Βερύκιος, B1
Το κείμενο «Ο σκαντζόχερος» έχει πολλά χαρακτηριστικά μικροαφήγησης. Αρχικά παρατηρούμε τη συντομία αλλά και τη λιτότητα του κειμένου. Έπειτα παρατηρούμε πως έχει πολύ απλό και καθημερινό λόγο χωρίς δύσκολες λέξεις. Έχει αρκετή παραστατικότητα αλλά και συμβολική διάσταση σε ένα ακαθόριστο σκηνικό. Επιπλέον, έχει απρόσωπους ήρωες (το σκαντζόχοιρο) και εστιάζει σε ένα συγκεκριμένο περιστατικό (τη γλάστρα που δε μπορεί να γεμίσει), ενώ σίγουρα παρατηρούμε ένα αιφνιδιαστικό τέλος, το γεγονός ότι ο σκαντζόχοιρος προσπαθεί να γίνει τετράγωνος. Τέλος, παρατηρούμε μια σχέση του κειμένου με την εικόνα, που θυμίζει το σχήμα της Mandala.